Wanneer is gezond eten niet meer gezond?
Het in de gaten houden van je voeding en streven naar een gezondere leefstijl zijn doelen die veel mensen op hun lijstje hebben staan. Echter, de grens tussen bewust eten en obsessief gedrag kan soms vaag zijn, zoals het geval is bij Orthorexia Nervosa. Deze relatief nieuwe eetstoornis wordt steeds breder erkend en besproken in medische en psychologische kringen.
Wat minder snoepen, wat kilo’s afvallen of gewoon gezonder eten. Op je voeding letten is goed voor je gezondheid, toch?Orthorexia begint vaak onschuldig: het voornemen om gezonder te gaan eten leidt tot het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen zoals suiker. Maar deze uitsluiting kan zich langzaam uitbreiden naar andere voedingsmiddelen zoals olie, brood en zuivel. Uiteindelijk kan dit resulteren in een ernstig beperkt dieet dat leidt tot ondervoeding en andere gezondheidsproblemen. In tegenstelling tot andere eetstoornissen zoals Anorexia en Boulimia, waarbij het vooral gaat om de hoeveelheid voedsel, ligt de focus bij Orthorexia op de kwaliteit van het voedsel.
Kenmerken Orthorexia
Mensen met deze aandoening zijn vaak geobsedeerd met wat zij als ‘gezond’ beschouwen en vermijden voedingsmiddelen die als ‘ongezond’ worden bestempeld. Deze fixatie kan tot verschillende gezondheidsproblemen leiden, zoals:
- Een eenzijdig voedingspatroon
- Angst om af te wijken van zelfopgelegde dieetregels
- Gewichtsverlies en ondervoeding
- Energiegebrek en vermoeidheid
- Tekorten aan belangrijke vitamines en mineralen
- Maag- en darmproblemen
- Nier- en leverbeschadigingen
- Haaruitval en tandproblemen
- Hormonale disbalans, resulterend in uitblijvende menstruatie bij vrouwen
Een belangrijk verschil tussen Orthorexia Nervosa en Anorexia Nervosa, is dat bij Orthorexia de focus ligt op gezond eten, terwijl bij Anorexia de focus ligt op weinig of zo min mogelijk eten. Orthorexia kan uiteindelijk wel leiden tot het ontwikkelen van Anorexia.
Gevolgen
Door langdurig eenzijdig en weinig te eten, gaat het lichaam belangrijke voedingsstoffen missen. Voorbeelden hiervan zijn eiwitten, vetten en bepaalde vitamines en mineralen. Wanneer het lichaam een tekort heeft aan voedingsstoffen, is er sprake van ondervoeding. Naast ondervoeding kan er ook sprake zijn van ondergewicht. Dit betekent dat je lichaamsgewicht te laag is voor je lengte.
Orthorexia heeft niet alleen fysieke, maar ook mentale en sociale gevolgen. Door de obsessie met gezond eten kunnen mensen met Orthorexia zich steeds meer gaan isoleren. Ze kunnen sociale evenementen vermijden uit angst voor de aanwezigheid van ‘ongezond’ voedsel, wat kan leiden tot een vermindering van sociale contacten, eenzaamheid en in ernstige gevallen zelfs depressiviteit.
Oorzaken
De oorzaken van orthorexia zijn voornamelijk psychisch. Dit betekent dat het voornamelijk veroorzaakt wordt door processen die te maken hebben met denken en voelen. Vaak lukt het mensen met een eetstoornis niet om controle te krijgen over hun leven. Om tóch enige vorm van controle te hebben, oefenen zij deze controle uit op het gebied van eten en/of hun lichaam.
Daarnaast kunnen ook de volgende factoren een rol spelen bij het ontwikkelen van Orthorexia:
- Slecht zelfbeeld
- Faalangst en/of perfectionisme
- Traumatische gebeurtenis(sen)
- Erfelijke aanleg
- Angst om controle te verliezen
Wat kan ik doen?
Wanneer er sprake is van Orthorexia, is het voor je fysieke en mentale gezondheid belangrijk om hulp te zoeken. Ook wanneer er geen ondervoeding of ondergewicht is, is dit belangrijk. Hiervoor kun je naar de huisarts gaan. De huisarts verwijst je door naar een specialist die Orthorexia kan behandelen. Aangezien de oorzaken van Orthorexia voornamelijk geestelijk zijn, is psychologische hulp de belangrijkste stap in de behandeling. Daarnaast zal er hulp op het gebied van voeding nodig zijn. Deze hulp kan de (online) diëtist bieden. Het onrealistische beeld van “gezond” eten van de persoon met Orthorexia kan zo plaats maken voor een meer realistisch beeld van gezond eten. Enkel diëtistische behandeling is vaak onvoldoende om de stoornis aan te pakken, juist omdat het mentale aspect zo’n belangrijke rol speelt.
Hoe gaat het verder?
Behandeling kan ervoor zorgen dat je herstelt van de stoornis en weer grip krijgt op je levensstijl en eetgedrag. Wees niet bang om erover te praten en om hulp te zoeken. Voor eerste hulp bij eetstoornissen kun je bellen of chatten met Stichting WEET https://www.weet.info/
Voedingsadviezen bij Orthorexia
Heb je na het lezen van bovenstaande informatie vragen over Orthorexia of wil je begeleiding bij het aanpakken ervan? Neem dan hier contact op met de online diëtist van About Health!
Gebruikte en interessante bronnen
Voedingscentrum: Eetstoornissen
Voedingscentrum: Orthorexia
Parnassia Groep: Orthorexia Nervosa
