Omgaan met ondergewicht
Ondergewicht, wat is dat?
Mensen met ondergewicht zijn te licht voor hun lengte en leeftijd, dit heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid. Je eetpatroon, stofwisseling en natuurlijke aanleg kunnen een rol spelen bij het ontstaan van ondergewicht. Ondergewicht kan riskant zijn, bij een eetstoornis zoals anorexia nervosa eet iemand zo weinig dat er een levensbedreigende situatie kan ontstaan. Genoeg en gezond eten is belangrijk om voldoende essentiële voedingsstoffen binnen te krijgen.
Om te achterhalen of jij een gezond gewicht hebt, moet je eerst je Body Mass Index (BMI) weten. De BMI is een internationaal gebruikte meetmethode die laat zien of je een gezond gewicht hebt in verhouding tot je lengte. Let wel op: de BMI is minder geschikt als je heel gespierd bent, zwanger bent, borstvoeding geeft of van Aziatische afkomst bent. Je kunt je BMI zelf uitrekenen, of online berekenen via bijvoorbeeld het voedingscentrum. Om je BMI zelf uit te rekenen moet je je eigen lengte en gewicht weten. De formule voor het uitrekenen van je BMI is: gewicht(kg) / (lengte(m) x lengte(m)).
Hier kan je zien wat jouw BMI betekent, voor volwassenen van 19-69 jaar:
| BMI grenzen | Betekenis |
| Lager dan 18,5 | Ondergewicht |
| 18,5 tot 24,9 | Gezond gewicht |
| 25 tot 29,9 | Overgewicht |
| 30 en hoger | Ernstig overgewicht (obesitas) |
Val jij niet binnen deze leeftijdscategorie? Kijk dan hier voor de referentiewaarden voor kinderen jonger dan 18 jaar en volwassenen ouder dan 70 jaar.
Oorzaken van ondergewicht
Lichamelijke oorzaken:
De lichamelijke behoefte aan energie verschilt per persoon. Zodra je lichaam niet voldoende energie uit de voeding kan halen, gaat het teren op haar reserves. De ‘basaalstofwisseling’ of ‘ruststofwisseling’ is de minimale hoeveelheid energie die je lichaam nodig heeft als er geen inspanning geleverd wordt. Dus als je lichaam rust. Deze ruststofwisseling wordt geregeld door je schildklier en is bij slanke mensen vaak hoger dan bij minder slanke mensen. Dit resulteert in een groter energieverbruik in rust. Ook mensen met een lange lengte of veel spiermassa hebben een hoger energieverbruik in rust.
Psychologische oorzaken:
Op televisie en in tijdschriften wordt er vaak een slank lichaam als ideaal gesteld. Met name meisjes en vrouwen streven dan ook naar een kleine maat, terwijl dit maar voor een kleine groep is weggelegd. Extreem lijnen kan zich ontwikkelen tot een eetstoornis, zoals anorexia nervosa. Mensen met deze aandoening hebben een intense angst om dik te worden en proberen op verschillende manieren gewicht te verliezen: weinig eten, veel bewegen, braken en het gebruik van laxeermiddelen.
Mensen met een eetstoornis hebben een verstoord eetgedrag met vaak ernstige gevolgen voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. De oorzaak van eetstoornissen is vooral psychisch, maar erfelijke aanleg en omgevingsfactoren kunnen ook een rol spelen. Alleen diëtistische begeleiding kan hier vaak onvoldoende bij helpen. Er is een combinatie met deskundige psychologische begeleiding nodig. Het is belangrijk om een eetstoornis zo snel mogelijk te behandelen, want eetstoornissen zijn moeilijker te behandelen naarmate iemand er langer mee te maken heeft.
Andere oorzaken
Andere oorzaken van ondergewicht zijn:
– Gebrek aan eetlust, bijvoorbeeld door verminderde smaak en geur, een ziekte of gebrek aan beweging
– Kauw- en slikproblemen
– Een slecht werkende darm, slechte opname van voedingsstoffen
– Bijwerking van medicijnen
– Angst, eenzaamheid, verdriet, depressiviteit
– Een verhoogd energieverbruik, bijvoorbeeld bij een infectie of kanker
Gezondheidseffecten
Het hebben van een te laag gewicht brengt gezondheidsrisico’s met zich mee, er is namelijk een grote kans op een tekort aan voedingsstoffen zoals essentiële eiwitten en vetzuren, vitamines en mineralen. Door dit tekort gaat de afweer achteruit en kan iemand zich lusteloos en moe gaan voelen. Zodra je niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt zal je lichaam gebruik gaan maken van reservevoorraden uit het vet- en spierweefsel.
Als je lichaam voor een lange tijd minder binnenkrijgt dan wat het nodig heeft, zorgt dit uiteindelijk voor gezondheidsproblemen. Je lichaam krijgt namelijk moeite met normaal functioneren, omdat je fysiek en mentaal wordt uitgeput. Je conditie neemt zowel lichamelijk als geestelijk af. Nadenken gaat minder goed en het kan mogelijk leiden tot depressie. Door het tekort aan essentiële voedingsstoffen worden je spierreserves aangesproken, hierdoor neemt de kans op botbreuken toe. Je hebt het sneller koud, je huid wordt dun, droog en bleek en je haar kan uitvallen. Zodra je vet- en spier reserves opraken zullen andere weefsels worden aangetast. De functies van verschillende organen zullen worden aangetast zoals de lever en nieren. Dit kan fatale gevolgen hebben, dus zorg ervoor dat je op tijd aan de bel trekt zodra je het gevoel hebt dat je gewicht sterk afneemt of zelfs vermoed dat je te maken hebt met een eetstoornis.
Lichamelijke gevolgen
De lichamelijke gevolgen van ondergewicht zijn:
– Uitputting van het lichaam en lage lichaamstemperatuur
– Problemen met hart- en bloedvaten, zoals verlaagde bloeddruk en hartritmestoornissen
– Botontkalking
– Maag- en darmklachten
– Hormoonafwijkingen
– Uitblijven van de menstruatie
– Verminderde werking van de schildklier en verminderde stofwisseling
Naast lichamelijke gevolgen zijn er ook psychische gevolgen van ondergewicht. Je mentale conditie kan achteruitgaan en uit zich in klachten zoals depressie en angst. Ook kan het leiden tot geheugenproblemen en een verslechterd concentratievermogen.
Wanneer moet je naar de huisarts?
Als je vermoedt dat je te mager bent, dan is het aanbevolen om dit te laten onderzoeken door je huisarts. Met het berekenen van de BMI kan je huisarts vaststellen of dit inderdaad het geval is. Ook zal je huisarts informeren naar je eetpatroon en controleren of er aanwijzingen zijn voor een lichamelijke ziekte. Vervolgens zal hij een passend beleid opstellen voor je zodat je goed geholpen kunt worden.
Ook als je gewicht normaal is, maar je wel verschijnselen van een eetstoornis bij jezelf opmerkt, is het van belang dat je een huisarts bezoekt. Je huisarts kan samen met jou een manier vinden om een gezond eetpatroon op te bouwen, eventueel met behulp van een diëtist of psycholoog.
Voedingsadviezen bij ondergewicht
Heb je na het lezen van bovenstaande informatie vragen over hoe je weer tot een gezond gewicht kunt komen? Zijn er dingen niet duidelijk geworden? Of wil je meer informatie over begeleiding door de online diëtist? Neem dan hier contact op en stel je vragen. De online diëtist van About Health helpt je graag verder!
Ondergewicht en ondervoeding gaan vaak samen, maar zijn niet hetzelfde. Ook met overgewicht of obesitas kun je namelijk lichamelijk ondervoed zijn. Lees dit artikel over ondervoeding van de andere kant bekeken.
Gebruikte en interessante bronnen:
Voedingscentrum: Ondervoeding; Thuisarts: Ondervoeding; Voedingscentrum: Eetstoornissen
