Omgaan met vermoeidheid, burn-out en depressie
VERMOEIDHEID
Vermoeidheid is iets wat ons allemaal weleens overkomt. Onder vermoeidheid wordt ook wel uitputting en futloosheid verstaan. Het is normaal om moe te zijn na een lange dag vol lichamelijke en geestelijke inspanning, echter wanneer vermoeidheid langdurig speelt kan er een vermoeidheidsprobleem ontstaan. Er zijn verschillende oorzaken, zo kan er sprake zijn van andere achterliggende aandoeningen, bijvoorbeeld burn-out en depressie. De klachten en symptomen lijken sterk op elkaar, waardoor deze drie aandoeningen vaak aan elkaar gerelateerd zijn.
OORZAKEN
De oorzaak van vermoeidheid kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn. Een combinatie van deze factoren komt ook weleens voor. Voorbeelden van geestelijke oorzaken zijn:
- Stress
- Overspannen, burn-out
- Depressie
Voorbeelden van lichamelijke oorzaken zijn:
- Ziekte van pfeiffer
- Bloedarmoede
- Orgaanproblemen, voorbeelden zijn: nierfalen of leverfalen
- Schildklierproblemen
- Hart- en vaatziekten
Vermoeidheid kan ook ontstaan vanwege slaapproblemen. In dit artikel wordt dieper ingegaan op slaapproblemen en worden tips gegeven om het te verhelpen.
VERMOEIDHEID HERKENNEN
Symptomen die bij vermoeidheid naar voren komen zijn:
- Bleek zien, kringen onder de ogen
- Regelmatig gapen en in de ogen wrijven
- Langzamer functioneren
- Af en toe indutten of in slaap vallen
Daarnaast kan er ook sprake zijn van de volgende klachten:
- Snel geprikkeld, geïrriteerd of boos zijn en snel huilen
- Nergens zin in hebben
- Hoofdpijn
- Duizelig of draaierig voelen
- Sneller struikelen of iets laten vallen
CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOM
Wanneer vermoeidheid langer dan zes maanden speelt en het uitvoeren van dagelijkse taken niet meer gaat, dan kan er sprake zijn van Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS). *Sinds 2015 systemische inspanningstolerantieziekte (SEID)*. Normale werkzaamheden in het dagelijkse leven lukken niet meer en er is naast vermoeidheid ook sprake van andere klachten. Voor CVS is nog geen lichamelijke of psychische oorzaak gevonden, mogelijk heeft het te maken met aanleg, afweer, hormonen, hersenen en/of zenuwen. Rust nemen helpt weinig of helemaal niet. Voorbeelden van andere klachten zijn:
- Niet uitgerust zijn na slapen
- Concentratieproblemen
- Problemen met geheugen, zoals dingen onthouden en herinneren
- Spier- en gewrichtspijn
- Zwak, duizelig, of misselijk zijn
- Extra gevoeligheid, bijvoorbeeld voor licht, geluid, geuren en voedingsmiddelen
- Keelpijn, hoofdpijn of buikpijn
- Koorts
TIPS TEGEN VERMOEIDHEID
Probeer de levensstijl te verbeteren door veranderingen te maken in bepaalde keuzes. Eet gezond en beweeg meer. Het wordt aanbevolen om elke dag minstens een halfuur aan lichaamsbeweging te doen, dit kan ook wandelen zijn. Roken, drinken en drugs kunnen juist het beste worden vermeden. Deze middelen kunnen ervoor zorgen dat je extra moe wordt. Probeer ook af te vallen in gewicht als je te zwaar bent. Verder is het belangrijk om je grenzen aan te geven. Geef het bijvoorbeeld aan als je meer pauzes tussen het werken door nodig hebt, of als je even moet stoppen. De gezondheid staat voorop, het geeft ook meer rust bij het oplossen van problemen.
BURN-OUT
Een burn-out is onder andere een oorzaak van vermoeidheid. Burn-out is afgeleid van het Engels en betekent ook wel opgebrand. Bij een burn-out ben je zowel op lichamelijk als geestelijk vlak opgebrand. Er is sprake van totale uitputting en uitvalverschijnselen, zoals het niet meer kunnen uitvoeren van simpele huishoudelijke taken. Daarnaast kunnen prikkels niet meer worden verdragen. De aanleiding van een burn-out begint vaak bij overspanning, als gevolg van langdurige stress. Overspanning ontstaat in een korte periode wanneer je het gevoel hebt dat er teveel van je wordt gevraagd. Er is geen balans tussen de draagkracht en draaglast. Een herstelperiode van 6 weken is vaak voldoende om dit te herstellen. Overspanning komt vaak voor op de werkvloer, maar kan ook voorkomen in de privé sfeer. Zo kunnen relatieproblemen ook zorgen voor stress en uiteindelijk leiden tot een burn-out. Bij langdurige overspanning heb je mogelijk te maken met een burn-out. Het verlies van controle, in samenhang met uitputting, leidt tot een zelfbeschermingsreactie waarbij er mentaal afstand genomen wordt van de uitputtingsbron. Als je het gevoel hebt dat je met langdurige overspanning kampt, maar nog niet met een burn-out heb je mogelijk surmenage. Dit is een syndroom dat ontstaat door overbelasting ten gevolge van een onbalans tussen de draagkracht en draaglast. Wanneer overspannenheid jarenlang aanhoudt wordt er gesproken van een burn-out.
BURN-OUT HERKENNEN
Een burn-out is te herkennen als iemand minstens een halfjaar last heeft van de volgende klachten:
- Spanningsklachten. Voorbeelden zijn: lichamelijke vermoeidheid, concentratie- en geheugenproblemen, slaapproblemen, piekeren, opgejaagd gevoel.
- Geen controle hebben over een situatie. Gevoel van machteloosheid. Verlies van controle over problemen in je leven en op het leven.
- Dagelijkse bezigheden worden moeilijk uitgevoerd, soms niet uitgevoerd. Dit kom je thuis, op het werk, in de sociale omgeving en/of in het verkeer tegen.
Als gevolg van een burn-out kunnen er lichamelijke klachten optreden, zoals:
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
- Pijn op de borst
- Hartkloppingen
- Buikpijn of opgeblazen gevoel
- Problemen met de spijsvertering
TIPS BIJ EEN BURN-OUT
Bij vermoeden van een burn-out kan er het beste contact op worden genomen met de huisarts of bedrijfsarts. Hier zal een behandelplan worden opgesteld om het probleem aan te pakken. Er zijn ook een aantal dingen waarmee je zelf kan beginnen om de burn-out te verhelpen. Ten eerste is het belangrijk om te accepteren dat je een burn-out hebt. Niemand heeft er baat bij wanneer je het blijft ontkennen. Erken het, accepteer het en neem de rust die je nodig hebt. Ten tweede moet je nagaan welke dingen ervoor zorgden dat jij overspannen bent geraakt. Welke problemen spelen er en hoe kunnen deze problemen opgelost worden. Ten derde moet er gewerkt worden aan deze oplossingen. Door te kijken waar de problemen precies vandaan komen en deze direct aan te pakken zal je sneller je rust terugvinden. Tot slot is het aanhouden van een gezonde leefstijl ontzettend belangrijk om een burn-out te verhelpen. Houd rekening met voldoende slaap, beweging, ontspanning en een gezonde voeding.
DEPRESSIE
De klachten en/of symptomen van een burn-out en depressie lijken op elkaar. Het verschil tussen een burn-out en depressie is dat iemand met een burn-out vaak nog wel mee kan doen met sociale activiteiten buiten de werksfeer. Bij een depressie is dit niet het geval. Er is sprake van een depressie wanneer somberheid langer dan twee weken aanhoudt en iemand nergens zin in heeft. Ook kan iemand zich moe, onrustig, schuldig en waardeloos voelen. Naast deze veelvoorkomende symptomen kan er ook sprake zijn van de volgende klachten:
- Minder eetlust en gewichtsverlies of meer eetlust en gewichtstoename.
- Verstoorde nachtrust, slapeloosheid of heel veel slapen.
- Vermoeidheid en weinig energie.
- Gevoel van waardeloosheid en schuld.
- Concentratieproblemen.
- Terugkerende gedachten aan de dood of zelfdoding.
Een depressie is niet altijd te voorkomen omdat genetische aanleg ook een rol kan spelen.
TIPS BIJ EEN DEPRESSIE
Een depressie kan herkend worden door bewustwording van de bestaande klachten. Dit kan eventueel zelf via een test gecheckt worden. Op verschillende websites worden er testen aangeboden met vragen om vast te stellen of er sprake is van depressie of andere aandoeningen. De huisarts is vervolgens het eerste aanspreekpunt en kan advies, hulp en ondersteuning bieden. Verder zijn er een aantal tips waaraan gewerkt kan worden om klachten en symptomen zelf zoveel mogelijk te verminderen, namelijk:
- Gezond eten en drinken. Het is belangrijk voor het lichaam en de gezondheid om goede voedingsstoffen binnen te krijgen. Dit zorgt er tevens voor dat je minder vatbaar bent voor klachten, symptomen en een depressie.
- Voldoende lichaamsbeweging. Door regelmatig te blijven bewegen wordt er goed voor het lichaam gezorgd en kan het helpen bij het voorkomen of verminderen van een milde of lichte depressie.
- Structuur houden in activiteiten. Een regelmatig en gestructureerd schema kan helpen bij het uitvoeren van activiteiten, denk aan elke dag op dezelfde tijdstip ontbijten en naar bed gaan.
- Alcohol- en drugsgebruik verminderen. Het gebruik van alcohol en drugs is niet voordelig voor de gezondheid. Het heeft een verstoorde werking op de hersenen en het gebruik ervan moet verantwoord gebeuren om risico’s op lichamelijke en psychische klachten te verkleinen.
- Sociale activiteiten ondernemen. Alhoewel het moeilijk is om jezelf tot sociale activiteiten toe te zetten kan het wel helpen om een depressie te verhelpen, doordat het afleiding geeft. In je eentje kun je ook prima activiteiten doen, zoals een boek lezen.
HULP BIJ VERMOEIDHEID, BURN-OUT EN/OF DEPRESSIE?
Een goede mentale welzijn is ontzettend belangrijk voor de algehele gezondheid, wees niet bang om hulp te vragen want je staat er niet alleen voor. Heb je de laatste tijd het idee dat je niet goed in je vel zit en herken je veel dezelfde symptomen en klachten van een depressie? Doe de test en kom erachter of je mogelijk te maken hebt met een depressie en verdere ondersteuning nodig hebt. Een Heb je na het lezen van bovenstaande informatie vragen over vermoeidheid, burn-out en/of een depressie? Of wil je meer informatie over begeleiding door de online diëtist? Neem dan hier contact op en stel je vragen. De online diëtist van About Health helpt je graag verder!
