Overmatig alcoholgebruik
WAT IS ALCOHOL
Alcoholische dranken worden door veel van ons genuttigd, zo is het een van de meest gebruikte middelen in onze samenleving. Deze dranken bevatten ethanol en hebben een verdovende werking op de hersenen. Hoe hoger de concentratie van alcohol in de hersenen, hoe groter het verdovende effect. Regelmatig alcoholgebruik kan leiden tot een alcoholverslaving, met nadelige gevolgen voor de gezondheid. Alcoholische dranken worden verkregen door gisting van suikerhoudende vloeistoffen uit granen of vruchten. Afhankelijk van de grondstof worden de dranken onderverdeeld in drie groepen: bier (gisting van granen), wijn (gisting van druiven) en sterke dranken (gedistilleerd). Bier en wijn zijn zwak alcoholhoudende dranken. Dit houdt in dat het gistingsproces stopt bij een alcoholpercentage van 15%, bij een percentage van meer dan 15 gaat het om sterke drank. Meestal heeft sterke drank een alcoholpercentage van rond de 35%.
INTERESSANTE FEITEN
- Het drinken van water verlaagt de hoeveelheid alcohol in het bloed niet. Een glas alcohol wordt door de lever binnen anderhalf uur afgebroken, hier heeft water drinken verder geen invloed op. Wel zorgt regelmatig tussendoor water drinken voor het aanvullen van de vochtbalans en kan het helpen om de kater de volgende ochtend te beperken.
- Wanneer je alcohol drinkt bereikt dit de hersenen via het bloed binnen 10 minuten. Doordat alcohol een verdovend effect heeft, worden delen van de hersenen trager en gaan ze minder goed werken. Naast de hersenen verdooft alcohol ook de ademhaling en hartslag.
- Rode wijn is rijk aan polyfenolen. Onder polyfenolen wordt onder andere tannine, flavonoïden en resveratrol verstaan. Deze polyfonelen schijnen goed voor de gezondheid te zijn, zo vermindert het de kans op verschillende hart- en vaatziekten en op andere aandoeningen. Is rode wijn dan gezond? Het antwoord is nee. Rode wijn blijft alcohol en de nadelen van overmatig gebruik wegen vooralsnog zwaarder dan de voordelen. Bovendien zijn deze ”polyfenolen” ook te verkrijgen uit voeding, zoals verschillende groente en fruit.
- De levensverwachting van mensen die niet drinken is langer dan die van mensen die wel alcohol drinken. Ook één of twee glazen per week zijn al schadelijk voor de gezondheid. Onderzoekers van het Erasmus MC zijn tot de conclusie gekomen dat de levensverwachting gemiddeld met vijf jaar wordt verkort bij overmatig alcoholgebruik.
OVERMATIG ALCOHOLGEBRUIK
Overmatig alcoholgebruik betekent meer alcohol drinken dan wat aanbevolen is. Om vast te stellen of iemand te veel drinkt, wordt er naar een aantal factoren gekeken, namelijk:
- Het geslacht
- De leeftijd
- De individuele gevoeligheid
- De hoeveelheid alcoholconsumptie
- Hoe en wanneer er wordt gedronken
- Aanwezige lichamelijke en psychische klachten
- Directe en indirecte omgevingsfactoren
ONDERSCHEID ALCOHOLGEBRUIKERS
Bij overmatig alcoholgebruik is er een onderscheid tussen van tijd tot tijd overmatig alcoholgebruik, bingedrinken en langdurig overmatig alcoholgebruik. Mensen die zo nu en dan te veel alcohol nuttigen overschrijden de aanbevolen grenswaarden van alcoholconsumptie maar vertonen geen alcoholgerelateerde problemen. Het risico op schadelijke effecten is echter wel verhoogd. Alcoholgebruik waarbij op bepaalde gelegenheden wordt gedronken, zoals op feesten, afgewisseld met perioden waarbij niet of weinig wordt gedronken wordt ook wel sociaal alcoholgebruik genoemd. Deze vorm van alcoholgebruik wordt voornamelijk gezien onder de jongeren, bijvoorbeeld tijdens feesten, vakanties en in de weekenden. Bij sociale alcoholgebruikers kan het moeilijk zijn om overmatige consumptie vast te stellen, omdat dit vaak wordt ontkend door de gebruiker zelf. Om signalen van overmatig alcoholgebruik te herkennen is het daarom belangrijk om op de volgende punten te letten:
- Lichamelijke klachten, voorbeelden zijn: moe zijn, slecht slapen, maagklachten, diarree, hartkloppingen, zweten, trillen en minder gevoel in bijvoorbeeld de voeten.
- Psychische of sociale problemen, gecombineerd met slaapproblemen. Voorbeelden van psychische klachten zijn: onrustig, bang, somber of vergeetachtig zijn.
- Het gebruik van kalmeringsmiddelen en/of slaappillen.
- Moeite met het oplossen van problemen in het dagelijkse leven.
- Problemen met anderen.
- Twijfel over alcoholgebruik door jezelf of je familie.
Bij bingedrinken wordt er in één keer een grote hoeveelheid alcohol gedronken. Voor mannen is bingedrinken vastgesteld op de consumptie van zes of meer glazen alcohol en voor vrouwen is dit de consumptie van vier of meer glazen alcohol, in een tijdsbestek van twee uur. Ook deze vorm van alcoholgebruik wordt vaker onder de jongeren gezien. Bij langdurig overmatig alcoholgebruik zijn er nadelige gevolgen op fysiek, psychisch en sociaal vlak. Vergeleken met sociale drinkers overschrijdt deze groep de grenswaarden nog verder en ondervinden zij al wel alcoholgerelateerde gezondheidsproblemen.
RISICOGROEPEN
Er zijn een aantal bevolkingsgroepen die een hoger risico hebben op nadelige effecten voor de gezondheid, zoals ouderen en jongvolwassenen tussen de 18 en 24 jaar oud. Ouderen zijn meer kwetsbaar omdat de veranderingen in het lichaam ervoor zorgen dat de concentratie van alcohol al snel te hoog is, waardoor de gevoeligheid van effecten toeneemt en de afbraak trager is. Ook gebruiken veel ouderen medicijnen en zorgt medicijngebruik ervoor dat deze effecten versterken of afzwakken. Jongvolwassenen zijn kwetsbaar omdat hun hersenen op die leeftijd nog in ontwikkeling zijn. Wanneer ze vroeg beginnen met drinken lopen ze meer kans op schade van het lichaam en problematisch alcohol gebruik op latere leeftijd. Verder lopen mensen met de volgende leefstijlfactoren ook meer risico op gezondheidsproblemen door overmatig alcoholgebruik:
- Medicatiegebruik
- Drugsgebruik
- Gezondheidsproblemen
- Psychische problemen
- Ondergewicht
- Familiaire voorgeschiedenis van alcoholproblemen
RISICO’S EN GEVOLGEN OVERMATIG ALCOHOLGEBRUIK
Nadelige risico’s van overmatig alcoholgebruik binnen een paar uur zijn:
- Minder alert zijn en situaties minder goed kunnen beoordelen.
- Meer risico’s nemen, overmoedig worden en jezelf overschatten.
- Minder snel en goed reageren.
- Karakterveranderingen. Sneller emotioneel, verdrietig, somber of boos worden.
- Onduidelijk praten.
- Wankelen, evenwicht verliezen en vallen of ongelukken veroorzaken.
- Suf worden, bewusteloos raken of in een coma belanden door alcoholvergiftiging.
Nadelige risico’s van overmatig alcoholgebruik op langere termijn zijn:
- Lichaamsdelen gaan minder goed werken, zoals: hersenen, zenuwbanen, lever, slokdarm, maag en darmen, alvleesklier en hart.
- Optreden van vermoeidheid, onrust, slaapproblemen, angst en somberheid. Je wordt sneller vergeetachtig en kan minder goed opletten, concentreren en leren.
- Last krijgen van andere aandoeningen zoals brandend maagzuur.
- Aankomen in gewicht (overgewicht) of afvallen.
- Vitaminetekort krijgen door te weinig inname van gezonde voedingsstoffen.
- Mannen kunnen minder vruchtbaar worden.
- Achteruitgang van intellectuele capaciteiten, zoals optreden van dementie
- Meer kans op verschillende vormen van kanker.
- Ontwenningsverschijnselen en een verhoogd risico op andere aandoeningen.
Alcohol heeft dus veel negatieve gezondheidseffecten, ook bij mensen die niet regelmatig drinken. Het verhoogt de kans op een hoge bloeddruk, hart- en vaatzieken, verschillende vormen van kanker en andere aandoeningen. Om deze gezondheidsnadelen te voorkomen is het belangrijk om te letten op het alcoholgebruik.
VERANTWOORD DRINKEN
Het wordt aanbevolen om geen alcohol te drinken wanneer je onder de 18 jaar bent, zwanger wilt worden of borstvoeding wilt geven. Drink ook niet voor, tijdens of na fysieke inspanningen en sport, wanneer je van plan bent het verkeer in te gaan of verantwoordelijk bent voor de veiligheid van een ander. Wanneer je toch wel alcohol wilt consumeren is het belangrijk om dit verantwoord te doen. Dit kan je doen door niet meer dan één glas alcohol per dag te drinken. Daarnaast voorkom je dat alcoholconsumptie een gewoonte wordt door minimaal twee dagen in de week geen alcohol te drinken. De limiet voor mannen en vrouwen is maximaal 10 standaard-glazen per week. Een standaardglas bevat gemiddeld 10 gram of 12,7 ml pure alcohol, dit staat gelijk aan een glas bier van 250 ml met 5% alcohol of 100 ml wijn met 12% alcohol.
TIPS OM SOCIAAL DRINKEN TE BEPERKEN
Alcoholgebruik is vanwege de sociale cultuur voor velen een gewoontegedrag geworden. Sociale druk kan ervoor zorgen dat je je gedwongen voelt om te drinken terwijl je het misschien niet wil. Er wordt verwacht dat iedereen meedrinkt en het zorgt voor een gevoel van verbintenis. Een belangrijk en veelvoorkomend motief om mee te drinken is de angst om buiten de groep te vallen. Mensen ervaren sociale druk omdat ze bang zijn voor de reactie van anderen zodra ze afwijken van de norm. Hierbij komt het gevoel van verantwoording moeten afleggen bij kijken. Het is belangrijk om te stoppen met het normaliseren van alcoholgebruik. Voor het stoppen of verminderen van sociaal drinken zijn er de volgende tips:
- Doe activiteiten waarbij je niet hoeft te drinken. Wanneer je in de bar afspreekt ligt de norm om te drinken hoger dan wanneer je bijvoorbeeld een avond gaat bowlen. Door iets actiefs te doen zal je minder snel het gevoel hebben dat je ”moet” drinken en sneller merken dat je het ook niet nodig hebt om het gezellig te maken.
- Wil je geen alcohol drinken maar toch graag het gevoel hebben dat je meedrinkt? Alcoholvrije dranken zijn dan wellicht een oplossing. Groepsdruk kan namelijk ook in de beleving zitten. Door alcoholvrij te drinken valt het niet op dat je geen alcohol nuttigt en kan het je meer een groepsgevoel geven.
- Je bent je eigen persoon en mag zelf keuzes maken. Als je geen zin hebt om te drinken maar toch groepsdruk voelt vanuit de personen om je heen, moet je je misschien afvragen of zij wel het beste met je voor hebben. Je respecteert het als zij wel willen drinken dus je mag best verwachten dat zij dit ook doen als jij niet wil drinken.
TIPS OM ALCOHOLGEBRUIK TE BEPERKEN
- Bepaal van tevoren hoeveel je wilt drinken en houd je aan het besluit
- Beperk de totale hoeveelheid die je per keer drinkt
- Drink langzaam, eet bij het drinken en wissel af met water
- Blijf binnen de richtlijnen
HULP BIJ ALCOHOLGEBRUIK?
Weet je niet zeker of je je alcoholgebruik onder controle hebt? Doe de zelftest en kom erachter hoe je ervoor staat. Heb je na het lezen van bovenstaande informatie vragen over (overmatig) alcoholgebruik? Of wil je meer informatie over begeleiding door de online diëtist? Neem dan hier contact op en stel je vragen. De online diëtist van About Health helpt je graag verder!
