Leer leven met een lactose-intolerantie
Lactose-intolerantie
Lactose is een suiker wat in melk en in melkproducten voorkomt (melksuiker). Om dit stofje te verteren is het enzym lactase nodig. Als er geen of niet voldoende lactase wordt aangemaakt, kan de ingenomen lactose niet verteerd worden en komt het onverteerd in de dikke darm terecht. De bacteriën in de dikke darm (de darmflora) gaan de lactose ‘vergisten’. Hierdoor kunnen klachten ontstaan. Het tekort aan lactase wordt ook wel lactase-deficiëntie of lactase-tekort genoemd.
Allergie of intolerantie?
Bij een intolerantie kan de stof niet goed verdragen/verwerkt worden, maar kleine hoeveelheden zijn meestal niet schadelijk. Bij een allergie gaat het om elk kleine beetje van de stof wat een reactie veroorzaakt. Hierbij is het afweersysteem betrokken wat reageert op bepaalde stoffen (allergenen).
Er kunnen verschillende oorzaken zijn van een lactose-intolerantie
Primaire lactose-intolerantie: hierbij wordt het enzym lactase onvoldoende aangemaakt. Meestal wordt dit tot het derde jaar in voldoende mate aangemaakt in de dunne darmen. Maar bij veel Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen neemt daarna de productie van lactase af.
Secundaire lactose-intolerantie: hierbij is de darmwand beschadigd (door een chronische darmontsteking, darminfectie, na een darmoperatie of na bestraling van de darmen) waardoor het niet meer (in voldoende hoeveelheden) lactase kan aanmaken. Deze vorm van lactose-intolerantie is meestal tijdelijk en kan na herstel van de darmwand weer genoeg lactase aanmaken.
Aangeboren (congenitale) lactose-intolerantie: dit is een zeldzame, erfelijke vorm van lactose-intolerantie. De mensen die dit hebben kunnen vanaf de geboorte geen of zeer weinig lactase aanmaken (verdragen ook geen moedermelk). Deze intolerantie zal levenslang bestaan.
Het niet goed verteren van lactose geeft niet bij iedereen klachten. Dat hangt af van bijvoorbeeld het voedingspatroon, de samenstelling van de darmflora (de bacteriën in die samenleven in de dikke darm) en de gevoeligheid van de dikke darm. Daarnaast kunnen mensen met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) vaker klachten hebben bij lactose.
Klachten
Als de lactose niet afgebroken kan worden door lactase heet dit lactasemalabsorptie. Dan komen ze onbewerkt in de dikke darm en moeten ze hier bewerkt en afgebroken worden. Hierbij komen gassen en bepaalde vetzuren vrij. Daarnaast trekt lactose in de dikke darm vocht aan waardoor de volgende klachten kunnen ontstaan: opgeblazen gevoel, winderigheid, diarree, buikpijn en krampen.
Diagnose van Lactose-intolerantie
In veel gevallen heeft men al vermoedens omdat de klachten alleen ontstaan na het nuttigen van (grote hoeveelheden) melkproducten. Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk:
Waterstof-ademtest: hierbij wordt de waterstof in de uitgeademde lucht gemeten vooraf en na het drinken van een suikeroplossing met lactose. Waterstofgas wordt door darmbacteriën geproduceerd tijdens de afbraak van suikers zoals lactose. Dit waterstofgas wordt opgenomen door het bloed, passeert vervolgens de longen en wordt dan uitgeademd. Door op verschillende tijden na het drinken van de suikeroplossing de hoeveelheid waterstofgas in de uitgeademde lucht te bepalen, kan de arts bepalen of er sprake is van een lactose-intolerantie.
Lactose Tolerantie Test (LTT): er wordt een hoeveelheid lactose toegediend. De lactose wordt normaal gesproken afgebroken door het enzym lactase, waardoor de losse suikerdeeltjes opgenomen kunnen worden in het bloed en het bloedsuikergehalte stijgt. Als het enzym lactase niet of in onvoldoende mate wordt aangemaakt zal de lactose niet/amper afgebroken worden en zal het bloedsuikergehalte niet stijgen.
Eliminatie-provocatie test: als er klachten zijn die wijzen op lactose-intolerantie worden eerst de producten met lactose weggelaten (elimineren). Als de klachten verdwijnen wijst dit al in de richting van lactose-intolerantie. Daarna worden de producten met lactose weer aan de voeding toegevoegd, als de klachten nu weer terugkomen kan de diagnose ‘lactose-intolerantie’ gesteld worden.
Behandeling
Bij de behandeling van lactose-intolerantie worden producten met lactose weggelaten uit de voeding. Meestal kunnen producten met maar een kleine hoeveelheid lactose alsnog genuttigd worden, ook zure producten (gewone yoghurt, kwark en karnemelk) en Nederlandse (harde) kazen worden meestal goed verdragen omdat deze nauwelijks lactose bevatten.
Voeding waar wel veel lactose in zit:
* zoete melkproducten zoals gewone melk, chocolademelk en melk met (fruit)smaakjes
* smeerkaas, smeltkaas en de meeste buitenlandse kazen
* vla, pudding, pap en andere zuiveltoetjes
* roomboter, slagroom, koffiemelk, room en crème fraîche
* roomijs
* zuiverfrisdranken op basis van wei (zoals Rivella)
Lactose kan ook voorkomen in andere producten dan zuivel (chocolade, koek, soep, worst, sausjes en snoep). Ook kan het toegevoegd zijn aan medicijnen en voedingssupplementen of vitaminepillen. Deze hoeveelheden zijn meestal zo klein dat ze bij (primaire en secundaire) lactose-intolerantie geen klachten veroorzaken. Let hier wel op als je lactose-intolerant bent.
Verder bestaan er enzympreparaten voor de mensen die af en toe wel lactose-rijke producten willen eten. Deze bevat het enzym lactase. Ook kan er zelf lactose-vrije melk gemaakt worden door er enkele druppeltjes met lactase aan toe te voegen.
Bij het niet of nauwelijks gebruiken van melkproducten kunnen tekorten ontstaan van bepaalde vitamines en mineralen. Deze kunnen gecompenseerd worden door bijvoorbeeld vervangende producten (sojamelk, rijstmelk of amandelmelk met toegevoegde vitamines en mineralen) te nuttigen of voedingssupplementen te slikken.
Voedingsadviezen bij een lactose-intolerantie
Heb je na het lezen van bovenstaande informatie vragen over voeding bij een lactose-intolerantie? Zijn er dingen niet duidelijk geworden? Of wil je meer informatie over begeleiding door de online diëtist? Neem dan hier contact op en stel je vragen. De online diëtist van About Health helpt je graag verder!
Gebruikte en interessante bronnen
Maag Lever Darm Stichting; lactose-intolerantie, Voedingscentrum; lactose-intolerantie
