Voeding en tanderosie

Tanderosie wat was dat ook alweer?

Tanderosie is een proces waarbij het glazuur op de tanden oplost ten gevolge van de frequent etsende werking van zuur, gevolgd door wrijving op het glazuur, zoals kauwen of tandenpoetsen. Tanderosie ontstaat op de gladde en schone tandoppervlakken. Dit is anders dan bij cariës, waarbij het glazuur vooral oplost op plaatsen met veel tandplaque, zoals de groefjes van kiezen en langs de randen van het tandvlees. Tot de zuren behoren zure voedingsmiddelen, maar bijvoorbeeld ook maagsappen (bij overgeven).

Jongeren

Jongeren vormen een risicogroep voor zowel tanderosie als cariës. Sommigen van hen drinken extreem veel frisdrank, soms meer dan een liter per dag. Ook zure en zoete lichtalcoholische drankjes zijn bij sommige jongeren populair.

Bij beginnende tanderosie is het belangrijk dat de oorzaak snel wordt achterhaald. Het is verstandig om dan de hoeveelheid eet- en/of drinkmomenten op een dag te verminderen en de contacttijd met de tanden te verminderen. Ook kan er gekeken worden of er andere voedingskeuzes gemaakt kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan de alternatieven zoals het afwisselend gebruik van frisdrank en melk of melkdranken, thee en water.

Naast de voedingsadviezen kan het ook zinvol zijn om de tanden niet te hard, maar wel zorgvuldig te poetsen met een zachte tandenborstel en na het eten of drinken van iets niet meteen je tanden te poetsen. Men moet er echter voor waken om het poetstijdstip niet aan te passen aan het consumptietijdstip, omdat dit kan leiden tot uitstel of zelfs afstel van het poetsen. Het is verstandiger om dit andersom te doen. Als je bijvoorbeeld net voor het slapen gaan iets zuurs eet en dan meteen naar bed gaat, is het niet verstandig meteen je tanden te poetsen. Daarnaast is het voedingskundige gezien, en afhankelijk van wat je eet, sowieso niet aan te raden om nog iets te eten kort voor het slapengaan.

 

Personen met afwijkend of bijzonder voedingsgedrag

Mensen met een afwijkend voedingsgedrag of met bijzondere voedingswijzen vormen een risicogroep voor ernstige tanderosie. Mensen met anorexia of boulimia nervosa braken frequent en de zure maaginhoud in de mond betekent een extra risico op tanderosie. Een eenvoudig advies is dan de mond na het braken te spoelen met water. Dit verlaagt de zuurgraad in de mond en dus het risico op tanderosie. Ook mensen met een extreem hoge consumptie van zuur of sappig fruit lopen het risico op tanderosie.

 

Grazers

“Grazen’ wil zeggen dat het patroon van drie hoofdmaaltijden en maximaal vier tussenmaaltijden per dag vervangen wordt door meer kleine (tussen)maaltijden. Veranderingen in de gezinssamenstelling, in het activiteitenpatroon van de gezinsleden en in het voedingsaanbod zijn o.a. oorzaken van de toename van dit verschijnsel. De trend heeft consequenties voor de hersteltijd van het glazuur tussen maaltijden door, en dus voor het risico op tanderosie. De richtlijn om niet meer dan viermaal per dag iets tussendoor te nuttigen wordt door grazers bij lange na niet gevolgd. Viermaal per dag lijkt in eerste instantie veel, maar wanneer men daadwerkelijk het aantal tussendoortjes telt (koffie of thee met suiker of een glaasje frisdrank horen daar dus ook bij), blijkt dat dit aantal snel wordt bereikt.

 

Personen met een ziekte of handicap

Personen die tijdelijk of chronisch ziek zijn, een handicap hebben of anderszins zorgbehoevend zijn, hebben een extra hoog risico op het krijgen van tanderosie. Meestal staat een gezond voedingspatroon en een goede mondhygiëne dan niet op de eerste plaats van aandacht. Er wordt dan gegeten wat mogelijk is en waar de betreffende persoon trek in heeft. Daarnaast zijn mensen met ernstige slikproblemen vaak aangewezen op vloeibare voeding of sondevoeding. Daar hoeven ze niet op te kauwen, waardoor er weinig speeksel gevormd wordt. Juist speeksel is belangrijk bij het handhaven van de pH-balans (zuurgraad) en het beschermen van het glazuur.

Ook sommige medicijnen of combinaties van medicijnen hebben een remmende werking op de speekselproductie.

 

Beschadigende bestanddelen

Alle voedingsmiddelen die calcium, fosfaat of fluoride bevatten, zijn goed voor het mondmilieu. Of dit ook werkelijk zo is, hangt af van de hoeveelheid en frequentie waarmee deze stoffen worden aangeboden en voor hoelang de concentratie aan deze stoffen in de mond verhoogd blijft.

 

Erosiviteit

Zure voedingsmiddelen kunnen erosie veroorzaken. De mate van erosiviteit hangt af van het type zuur, de pH en de buffercapaciteit van het product. Het is niet te voorspellen hoe de combinatie van deze factoren uitpakt in de erosiviteit van een product. Waarschijnlijk zijn de frequentie en manier van consumptie (lang of kort in de mond) belangrijker voor de erosiviteit dan kleine verschillen in samenstelling. Tussen productgroepen zijn wel globaal verschillen aan te geven in volgorde van erosiviteit: vruchtendranken en energiedranken zijn erosiever dan frisdranken, die weer erosiever zijn dan zure melkproducten. Water, koffie en thee (maar geen verse vruchtenthee) zonder suiker zijn niet erosief.

 

En dan is er nog meer

Naast tanderosie is ook cariës een veelvoorkomende mondaandoening waarbij voeding een belangrijke rol speelt. Lees ook meer over voeding en mondgezondheid in het algemeen.